ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ವಿಚಾರಗಳು

ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮಗಳು

• ಮೊದಲ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಕೃತಿ: ನಾಗವರ್ಮ ಬರೆದ 'ಛಂದೋಂಬುಧಿ'. ಇದು ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಲಕ್ಷಣ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಛಂದಸ್ಸಿನ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
• ಮೊದಲ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥ: ಕೇಶಿರಾಜ ಬರೆದ 'ಶಬ್ದಮಣಿ ದರ್ಪಣ'. ಇದು ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ವಿವರಿಸುವ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.
• ಮೊದಲ ಕೋಶ (ನಿಘಂಟು) ಕೃತಿ: ರನ್ನನ 'ರನ್ನಕಂದ'. ಇದು ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಕೋಶ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
• ಮೊದಲ ಕೀರ್ತನಕಾರರು: ಪುರಂದರದಾಸರು ಮತ್ತು ಕನಕದಾಸರು. ಇವರು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ದಾಸಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಹರಡಿದರು.
• ಮೊದಲ ವಚನಕಾರ: ದೇವರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ. ಇವರನ್ನು ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆದ್ಯ ಪ್ರವರ್ತಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
• ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಚಂಪೂ ಶೈಲಿ: ಪಂಪನ 'ಆದಿಪುರಾಣ' ಮತ್ತು 'ವಿಕ್ರಮಾರ್ಜುನ ವಿಜಯ'. ಚಂಪೂ ಎಂದರೆ ಗದ್ಯ ಮತ್ತು ಪದ್ಯ ಮಿಶ್ರಿತ ಶೈಲಿಯಾಗಿದೆ.

ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮಗಳು

• ಮೊದಲ ಮುದ್ರಣಾಲಯ: ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಷನ್ ಪ್ರೆಸ್, ಮಂಗಳೂರು (1841).
• ಮೊದಲ ಸಚಿತ್ರ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆ:'ಕನ್ನಡ ನುಡಿ' (1938ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು).

ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮಗಳು

• ಕನ್ನಡ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ: ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು. ಇವರು 'ಕರ್ನಾಟಕ ಗತವೈಭವ' ಕೃತಿಯ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡದ ಹಿರಿಮೆಯನ್ನು ಸಾರಿದರು.
• ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ: ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ (1916). ಇಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಯಿತು.
• ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎ. ಆನರ್ಸ್ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ: ಎಂ. ಇಂದಿರಾಬಾಯಿ.

ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಥಮಗಳು

• ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ (ಏಕೀಕರಣದ ನಂತರ): ಕೆ.ಸಿ. ರೆಡ್ಡಿ.
• ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು: ವಿ.ಎಸ್. ರಮಾದೇವಿ.
• ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಶಾಸಕಿ: ಎಸ್. ರುದ್ರಮ್ಮ.

 ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಥಮಗಳು

• ಮೊದಲ ದೊರೆ: ಅಚ್ಚ ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ದೊರೆ ಮಯೂರವರ್ಮ.
• ಮೊದಲ ಶಾಸನ: ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಶಾಸನ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ (ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ. 450).
• ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಮೊದಲ ಬಳಕೆ: ಬಾದಾಮಿಯ ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸನ್ನು ಮೊದಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು.
• ಮೊದಲ ಕವಿ: ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಕವಿ ಪಂಪ.
• ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯ: ಪಂಪನ 'ಆದಿಪುರಾಣ' ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯ.
• ಮೊದಲ ಚಂಪೂ ಕಾವ್ಯ: ಪಂಪನ 'ಆದಿಪುರಾಣ' ಮತ್ತು 'ವಿಕ್ರಮಾರ್ಜುನ ವಿಜಯ' (ಪಂಪಭಾರತ) ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಚಂಪೂ ಶೈಲಿಯ ಕೃತಿಗಳು.
• ಮೊದಲ ಲಕ್ಷಣ ಗ್ರಂಥ: 'ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ' (ಕ್ರಿ.ಶ. 9ನೇ ಶತಮಾನ) ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಲಕ್ಷಣ ಗ್ರಂಥ.
• ಮೊದಲ ಗದ್ಯ ಕೃತಿ: 'ವಡ್ಡಾರಾಧನೆ' ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಗದ್ಯ ಕೃತಿ.
• ಮೊದಲ ನಾಟಕ: ಸಿಂಗರಾರ್ಯರ 'ಮಿತ್ರವಿಂದಾ ಗೋವಿಂದ' ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ನಾಟಕ.
• ಮೊದಲ ಮಹಮದೀಯ ಕವಿ: ಸಂತ ಶಿಶುನಾಳ ಷರೀಫ.
• ಮೊದಲ ಕವಯಿತ್ರಿ: ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ.
• ಮೊದಲ ವಚನಕಾರ: ದೇವರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ.
• ಮೊದಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾದಂಬರಿ: ಗುಲ್ವಾಡಿ ವೆಂಕಟ ರಾಯರ 'ಇಂದಿರಾಬಾಯಿ' (1899).
• ಮೊದಲ ಪತ್ತೆದಾರಿ ಕಾದಂಬರಿ: 'ಚೋರಗ್ರಹಣ ತಂತ್ರ'.
• ಮೊದಲ ಛಂದೋಗ್ರಂಥ: ನಾಗವರ್ಮನ 'ಛಂದೋಂಬುಧಿ'.
• ಮೊದಲ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಾಟಕ: 'ಇಗ್ಗಪ್ಪ ಹೆಗ್ಗಡೆಯ ವಿವಾಹ ಪ್ರಹಸನ'.
• ಮೊದಲ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಗ್ರಂಥ: ಶ್ರೀಧರಾಚಾರ್ಯರ 'ಜಾತಕ ತಿಲಕ'.
• ಮೊದಲ ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರ ಗ್ರಂಥ: ರಾಜಾದಿತ್ಯನ 'ವ್ಯವಹಾರ ಗಣಿತ'.
• ಮೊದಲ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥ: ಕೇಶಿರಾಜನ 'ಶಬ್ದಮಣಿ ದರ್ಪಣ'.
• ಮೊದಲ ಕೋಶ (ನಿಘಂಟು) ಕೃತಿ: ರನ್ನನ 'ರನ್ನಕಂದ'.
• ಮೊದಲ ಕೀರ್ತನಕಾರರು: ಪುರಂದರದಾಸರು ಮತ್ತು ಕನಕದಾಸರು.
• ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ: ಗೋವಿಂದ ಪೈ.
• ಮೊದಲ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು: ಕುವೆಂಪು (ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ ವೆಂಕಟಪ್ಪ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ) ಅವರು 'ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ' ಕೃತಿಗೆ 1967ರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟರು.
• ಕನ್ನಡ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲಿಗ: ಫರ್ಡಿನೆಂಡ್ ಕಿಟ್ಟೆಲ್.
• ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎ. ಆನರ್ಸ್ ಪದವಿ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ: ಎಂ. ಇಂದಿರಾಬಾಯಿ.
• ಕನ್ನಡದ ಮಕ್ಕಳ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವಕೋಶ: 'ಬಾಲ ಪ್ರಪಂಚ'.

 ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮದ ಪ್ರಥಮಗಳು

• ಮೊದಲ ಮುದ್ರಣಾಲಯ: ಮಂಗಳೂರಿನ ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಷನ್ ಪ್ರೆಸ್ (1841).
• ಮೊದಲ ಪತ್ರಿಕೆ: 'ಮಂಗಳೂರು ಸಮಾಚಾರ' (1843 ಜುಲೈ 1). ಇದನ್ನು ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಷನ್‌ನ ಪಾದ್ರಿ ಹರ್ಮನ್ ಮೊಗ್ಲಿಂಗ್ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
• ಮೊದಲ ಕನ್ನಡ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ: 'ಸೂರ್ಯೋದಯ ಪ್ರಕಾಶಿಕ' (1888).
• ಮೊದಲ ಸಚಿತ್ರ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆ: 'ಕನ್ನಡ ನುಡಿ' (1938).

 ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಥಮಗಳು

• ಮೊದಲ ಚುನಾಯಿತ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ: ಕೆಂಗಲ್ ಹನುಮಂತಯ್ಯ.
• ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ (ಏಕೀಕರಣದ ನಂತರ): ಕೆ.ಸಿ. ರೆಡ್ಡಿ.
• ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು: ವಿ.ಎಸ್. ರಮಾದೇವಿ.
• ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಶಾಸಕಿ: ಎಸ್. ರುದ್ರಮ್ಮ.
• ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಪ್ರಥಮ ಮಹಿಳಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು: ಜಯದೇವಿತಾಯಿ ಲಿಗಾಡೆ.
• ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಸಮ್ಮೇಳನ ನಡೆದ ಸ್ಥಳ: ಮೈಸೂರು.
• ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ: ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ (1916).